Küresel enerji piyasaları, son yıllarda yaşanan jeopolitik gelişmeler, enerji dönüşümü politikaları ve ekonomik dalgalanmalar nedeniyle oldukça hareketli bir dönemden geçmektedir. Bu bağlamda petrol, hâlâ küresel enerji sepetinin en önemli bileşenlerinden biri olmaya devam etmektedir. Uluslararası Enerji Ajansı (IEA) tarafından yayımlanan 'Oil Market Report' 2025 ve 2026 yıllarına yönelik önemli projeksiyonlar sunmaktadır. Rapora göre önümüzdeki iki yılda günlük yaklaşık 700 bin varillik bir petrol talebi artışı beklenmektedir. Bu artışın nedenleri arasında küresel ekonomik toparlanma, Asya ülkelerinin büyüyen enerji ihtiyaçları ve ulaşım sektöründeki talep önemli bir yer tutmaktadır.

IEA’nın projeksiyonlarına göre, 2025 yılında küresel petrol talebi günlük yaklaşık 103,5 milyon varile ulaşacaktır. 2026 yılında ise bu rakamın daha da artması ve talepte istikrarlı bir büyüme yaşanması beklenmektedir. Bu artışın lokomotifi Asya-Pasifik bölgesi olacaktır. Özellikle Çin ve Hindistan gibi hızlı büyüyen ekonomiler, ulaştırma, sanayi ve enerji üretiminde petrole olan talebi artıracaktır. Avrupa’da ise enerji dönüşüm politikaları nedeniyle talebin daha sınırlı artacağı, hatta bazı sektörlerde düşüş göstereceği öngörülmektedir. ABD’de ise kaya petrolü üretiminin artmasıyla arzda denge sağlanabilecektir.

Petrol piyasasında arz-talep dengesi, rafineri faaliyetleriyle yakından ilişkilidir. Özellikle yaz aylarında artan seyahatler ve ulaşım talebi, rafinerilerin yüksek kapasitede çalışmasına yol açmaktadır. Ancak yaz sonrası dönemlerde rafineri faaliyetlerinde düşüş yaşanmakta, bu da piyasada arz fazlası riskini beraberinde getirmektedir. 2025 ve 2026 yıllarında da benzer bir trendin devam etmesi beklenmektedir. Özellikle Avrupa’da zayıflayan talep, rafineri kâr marjlarını baskılayabilir. Orta Doğu’daki arz politikaları ve OPEC+ kararları ise bu dengeyi belirleyecek en önemli faktörlerden biri olacaktır.

OECD ülkelerinde 2024 yılı itibariyle petrol stoklarının beş yıllık ortalamanın üzerinde seyrettiği gözlemlenmektedir. 2025 ve 2026 yıllarında talep artışı stokların kademeli olarak azalmasına yol açabilir. Bununla birlikte bazı ülkeler stratejik rezervlerini güçlendirmeyi planlamaktadır. ABD, stratejik petrol rezervlerini yeniden doldurma politikasını sürdürmekte; Çin ve Hindistan gibi ülkeler ise enerji güvenliğini artırmak için yeni depolama tesisleri inşa etmektedir. Stok seviyelerindeki dalgalanmalar, fiyat oynaklığını artırabilecek bir diğer kritik unsurdur.

Küresel petrol piyasalarının geleceğini şekillendiren birçok risk unsuru bulunmaktadır. Talebin zayıflaması, özellikle gelişmiş ekonomilerde enerji verimliliği yatırımlarının artmasıyla daha da olası hale gelmektedir. Ayrıca jeopolitik riskler — Orta Doğu’da süregelen gerginlikler, Rusya-Ukrayna savaşı ve Afrika’daki istikrarsızlıklar — piyasaları ciddi şekilde etkileyebilecek potansiyele sahiptir. Küresel ekonomik büyümenin yavaşlaması, talep artışını sınırlayarak fiyatların aşağı yönlü baskılanmasına yol açabilir.

Dünya genelinde hızla artan yenilenebilir enerji yatırımları, uzun vadede petrolün enerji sepetindeki payını azaltma potansiyeline sahiptir. Güneş ve rüzgar enerjisi, hidrojen teknolojileri ve biyoyakıtlar giderek daha fazla öne çıkmaktadır. Bununla birlikte petrol, özellikle ulaşım ve petrokimya sektörlerinde kritik önemini korumaktadır. 2025-2030 döneminde petrol talebi büyümeye devam edecek olsa da, uzun vadeli projeksiyonlar talep artış hızının düşeceğini göstermektedir.

Türkiye, enerji ihtiyacının büyük bölümünü ithalat yoluyla karşılamaktadır. Özellikle petrol ithalatında yüksek oranda dışa bağımlıdır. Türkiye’nin en büyük rafinerisi olan Tüpraş, ülkenin enerji güvenliğinde kilit rol oynamaktadır. 2025 ve 2026 yıllarında küresel petrol piyasalarındaki dalgalanmalar Türkiye’nin cari açığını ve enerji fiyatlarını doğrudan etkileyecektir. Bu nedenle Türkiye’nin enerji çeşitliliğini artırmaya yönelik yatırımları, yenilenebilir enerjiye yönelimi ve bölgesel işbirlikleri büyük önem taşımaktadır.

Genel olarak değerlendirildiğinde, 2025 ve 2026 yıllarında küresel petrol talebinde istikrarlı bir artış öngörülmektedir. Ancak bu artışın rafineri faaliyetlerindeki dalgalanmalar, stok seviyelerindeki değişiklikler ve jeopolitik riskler nedeniyle kırılgan olduğu söylenebilir. Enerji dönüşümünün hızlanmasıyla petrolün uzun vadeli rolü azalacak olsa da kısa vadede hâlâ kritik bir konuma sahiptir. Politika yapıcılar ve yatırımcılar için bu dönemde atılacak adımlar, hem ekonomik hem de stratejik açıdan belirleyici olacaktır.